Termin „Tutejsi”, jako samookreślenie przynależności narodowościowej istniejącej na pograniczu zasięgu języków białoruskiego i ukraińskiego, został wprowadzony do oficjalnego użycia na przełomie lat 20. i 30. XX w. przez władze II Rzeczypospolitej. Oznaczał mieszkańca Polesia i Podlasia posługującego się lokalną gwarą, nieposiadającego jasno wykształconego poczucia przynależności narodowej.

Wielu współczesnych badaczy zwraca uwagę na to, że termin ten powinno się odczytywać pejoratywnie i że jest on ściśle powiązany z polityką władz II Rzeczypospolitej wobec mniejszości białoruskiej i ukraińskiej – miał za zadanie obniżenie ich liczebności w oficjalnych statystykach.

Podobnie negatywny charakter miało i nadal ma potoczne określenie „językiem chachłackim” gwar nadbużańskich będących mieszanką języków polskiego, białoruskiego, ukraińskiego i rosyjskiego. Pogardliwy termin „Chachoł” jest używany w Rosji w odniesieniu do ludności ukraińskiej.

„Tutejsi” to moja opowieść o mieszkańcach pogranicza Polski, Białorusi i Ukrainy, których po II wojnie światowej podzieliła granica. Elementy dawnej, wspólnej kultury, języka i tożsamości nadal są widoczne w życiu mieszkańców Polesia Zachodniego. Projekt opowiada o regionie, który częściowo znam z dzieciństwa. Granica – a właściwie ludzie po jej drugiej stronie – od zawsze mnie inspirowali. Z okien szkolnej biblioteki widziałem poruszające się na Białorusi auta. Podczas spacerów nad rzekę Bug obserwowałem białoruskich i ukraińskich pograniczników. Chociaż mieszkałem przy granicy, dopiero w wieku 15 lat ją przekroczyłem i po wielogodzinnej podróży zobaczyłem swoje rodzinne miasto z perspektywy wschodu. „Tutejsi” to dla mnie próba przedstawienia światu mieszkańców moich rodzinnych stron. 

Mateusz Baj. Rocznik 1988. Poleszuk i fotograf pochodzący z Włodawy. Absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego i Fotografii na Londyńskim University of the Arts. Mieszka i pracuje w Londynie. Fotografie z cyklu „TUTEJSI” spotkały się z uznaniem w konkursach Grand Press Photo 2014 (­reportaż), DOC DEBUTS 2014 oraz Sony World Photography Awards, gdzie Mateusz zdobył pierwszą nagrodę w kategorii krajowej! W 2021 r. Mateusz Baj otrzymał tytuł Ambasadora Wschodu w kategorii „Odkrycie roku – Projekt”.

Artykuł pochodzi z 37. numeru Krainy Bugu

Wszystkie wydania w wersji papierowej dostępne są w naszym sklepie: www.krainabugu.pl/sklep